Grensarbeid
Wie aan de ene kant van de Nederlands-Belgische grens woont en aan de andere kant in loondienst werkt bij een aldaar gevestigde werkgever, en dagelijks op en neer pendelt tussen de woon- en werkplaats, wordt aangemerkt als een zuivere of typische grensarbeider.
Pendelaars
Momenteel werken zowat 45.000 inwoners van België in Nederland en 15.000 inwoners van Nederland in België. Algemeen geldt dat inderdaad meer inwoners van België in Nederland werken dan andersom. Dit opmerkelijke verschil kan historisch worden verklaard. Zo pendelen heel wat inwoners uit de Belgische grensstreek naar de Nederlandse grensstreek, onder meer omdat de werkgelegenheid in bepaalde regio's (denk hierbij vooral aan Limburg) er beter ontwikkeld is dan aan de overzijde van de grens. Ook aanmoedigende regelingen en het gunstiger fiscale klimaat in het algemeen, hadden vele jaren een aanzuigende werking op Belgische werknemers. Ook emigreerden van begin jaren negentig van de vorige eeuw tot 2010, heel wat Nederlanders naar de Belgische grensstreek, terwijl ze hun professionele loopbaan continueerden in Nederland. De afgelopen jaren lijkt deze emigratiegolf wat opgedroogd, onder meer door de sterk gestegen huizenprijzen in de Belgische grensregio. Sedert enkele jaren lijkt een kentering op gang te komen. Vooral het Antwerpse havengebied en de sterk ontwikkelde (petro)chemische sector trekken steeds meer Nederlanders aan. Hoofdzakelijk hoogtechnologisch geschoolde werknemers vinden er steeds vaker een baan. Bovendien emigreren inmiddels ook steeds meer Belgen naar Nederland, onder meer de regio's Zeeuws-Vlaanderen en West-Brabant zijn daarbij in trek.
Wetgeving
Op grensarbeiders is (doorgaans) de wetgeving van de werkstaat van toepassing, al moet worden opgemerkt dat individuele situaties kunnen verschillen, zodat het steeds verstandig is de persoonlijke situatie goed op te volgen. Immers ook de woonstaat blijft op diverse terreinen in beeld.
Naast de nationale wetgeving van de woon- en de werkstaat gelden arbeidsrechtelijk ook de bepalingen uit het Verdrag van Rome van 1980 (het zogenaamde EVO-verdrag), fiscaalrechtelijk de bepalingen van het Nederlands-Belgisch dubbelbelastingverdrag uit 2001 (inwerking getreden per 1 januari 2003) en sociaalrechtelijk de bepalingen uit de Europese coördinatieverordeningen (Vo. 1408/71 EU en Vo. 883/04 EU) uit 2004 (inwerking getreden per 1 mei 2010).
Arbeidsrecht
In principe geldt dat werknemer en werkgever onderling kunnen afspreken welk arbeidsrecht ze van toepassing verklaren op de arbeidsovereenkomst. Het zogenaamde verbintenissenrecht staat deze vrijheid toe. Echter zij wel opgemerkt dat het gekozen recht nooit nadeliger mag uitpakken voor de werknemer dan het zogenaamd objectief toepasselijke recht. Dit kan dus betekenen dat de partijen (werknemer en werkgever) die een arbeidsovereenkomst sluiten onder toepassing van bijvoorbeeld Nederlands recht, in geval van een geschil, de rechter toch horen beslissen dat Belgisch recht moet worden toegepast. Om onder meer in die zin onwenselijke situaties uit te sluiten beveelt het Nederlands-Belgisch Centrum aan de arbeidsovereenkomst voorafgaand te (laten) toetsen.
Fiscaliteit
Wie over de grens gaat werken wil vanzelfsprekend graag weten wat de gevolgen zijn op fiscaal terrein. De Nederlandse en Belgische fiscaliteit verschillen immers sterk. Zowel qua tariefstelling als qua toepasselijke zakelijke en persoonsgebonden aftrekposten, kunnen de verschillen behoorlijk oplopen.
Helaas valt niet te zeggen of de Nederlandse of Belgische fiscaliteit te verkiezen valt. Bepaalde aftrekken zijn in Nederland ruimer, maar België houdt dan weer uitgebreider rekening met onder meer gezinslasten. Reken daarbij dat de Belgische fiscaliteit, omwille van de steeds verder doorgedreven overheveling van fiscale bevoegdheden naar de deelstaten (Vlaanderen, Brussel, Wallonië), steeds complexer wordt én dat in het Nederlands-Belgisch belastingverdrag ook nog algemene en bijzondere compensatieregelingen zijn opgenomen, zodat een correcte inschatting écht specialistenwerk is. Het Nederlands-Belgisch Centrum kan u alvast een goed beeld geven van de effecten die in uw persoonlijke situatie te verwachten zijn.
Sociale zekerheid
Wie over de grens werkt kan te maken krijgen met toepassing van het sociale verzekeringsrecht van zijn woonstaat en/of zijn werkstaat. In beginsel is steeds het recht van de werkstaat van toepassing, maar uiteenlopende omstandigheden kunnen er toch toe leiden dat (ook) het recht van de woonstaat van toepassing kan komen. Onder sociale zekerheid moet onder meer worden verstaan de toepasselijke wetgeving aangaande pensioenen, ziektekosten, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en gezinsbijslagen zoals kinderbijslagen en andere vormen van toeslagen.
Ziektekosten
Een van de eerste belangrijke stappen welke moet worden genomen bij het aanvaarden van een baan aan de andere kant van de grens, is het afsluiten van een ziektekosten- of zorgverzekering. Typische grensarbeiders moeten aan beide kanten van de grens een verzekering sluiten. De wettelijk verplichte nominale en inkomensafhankelijke premies zijn op basis van Europese regels evenwel enkel in de werkstaat verschuldigd. Om misverstanden ter zake te voorkomen, beveelt het Nederlands-Belgisch Centrum aan de ziektekostenverzekering via bij haar op te vragen formulieren in orde te brengen.